Funkcje prymarne

29 wrz Funkcje prymarne

Funkcje prymarne, inaczej funkcje biologiczne, to pewne aktywności w przestrzeni orofacjalnej, które pojawiają się wcześniej niż mowa i artykulacja. Należą do nich przede wszystkim:

• oddychanie,
• gryzienie,
• żucie
• połykanie,
• ale też szereg innych niewerbalnych czynności, takich jak czynności fizjologiczne (kasłanie, ziewanie), mimika twarzy, autostymulacja, autozabawy w obrębie kompleksu ustno-twarzowego.

Czas kształtowania się wymienionych powyżej funkcji przypada na okres prenatalny. Do 16. tygodnia życia płodowego  dziecko w ciągu dnia wykonuje około 20 tysięcy ruchów, które występują również w obrębie twarzy i narządu żucia. W trakcie trwania ciąży można zaobserwować: pobór i połykanie przez dziecko wód płodowych, ssanie kciuka, odruch lizania, czy odruch wypychania języka. Te informacje pozwalają wysnuć wniosek, iż noworodki są gotowe do podejmowania czynności prymarnych.

Co ważne, od czynności prymarnych zależeć będą czynności sekundarne, gdyż te same ruchy artykulatorów wykonywane podczas jedzenia i picia, będą obecne również w trakcie artykulacji. W praktyce oznacza
to, że jeśli dziecko ma nieprawidłowy układ języka podczas czynności prymarnych, które są codziennie powtarzane, dziecko będzie również prezentowało wadliwe układy, ruchy języka podczas wypowiadania poszczególnych głosek. Co więcej, zaburzenia czynności prymarnych mogą skutkować nie tylko zaburzeniami artykulacji, ale również wadami zgryzu.

Co powinno zaniepokoić rodzica?

• dziecko nie jest w stanie nauczyć się jeść z łyżeczki w około 6 miesiącu życia;
• dziecko nie potrafi pić z kubeczka w około 9 miesiącu życia;
• dziecko odmawia przyjmowania pokarmów innych niż papki, mimo że ma już zęby;
• dziecko połyka w sposób niedojrzały po 3 roku życia, ma kłopoty z połykaniem lub połyka
  z wysiłkiem;
• dziecko pobiera powietrze drogą ustną;
• dziecko ma słabe napięcie mięśniowe w przestrzeni orofacjalnej (usta są otwarte, żuchwa opuszczona, następuje duży wyciek śliny).

OPRACOWANIE- ANETA NIEDBAŁA – LOGOPEDA

BIBLIOGRAFIA:

1. Kaptur E., Sławek J., Od karmienia do mówienia. Wpływ funkcji prymarnych na rozwój mowy, ,,Forum Logopedy” nr 45.
2. Mackiewicz B., Odwzorowanie czynności pokarmowych w ruchach artykulacyjnych, ,,Logopedia” nr 29, s. 87-92.
3. Pluta-Wojciechowska D., Mowa dzieci z rozszczepem wargi i podniebienia, Kraków 2011.
4. Pluta-Wojciechowska D., Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacji. Podstawy postępowania logopedycznego, Bytom 2015.
5. Sambor B., Zaburzone wzorce połykania i pozycji spoczynkowej języka a budowa artykulacyjna głoskowych realizacji fonemów u osób dorosłych, dostęp pod adresem: http://31.186.81.235:8080/api/files/view/40704.pdf