JĄKANIE – JAK I CZY REAGOWAĆ?

Wokół jąkania przez lata nagromadziło się wiele teorii zarówno tych naukowych jak i wierzeń ludowych. Niniejszy wpis to streszczenie najważniejszych kwestii w temacie niepłynności mówienia i co istotne oparte na najnowszych badaniach naukowych prowadzonych w Polsce i na świecie.

Jąkanie to wyzwanie zarówno dla naukowców jak i osób doświadczających jąkania oraz ich środowiska. Na wstępie konieczne jest zaznaczenie, że nie mówimy tu o wadzie wymowy czy też zaburzeniu płynności mowy choć w starszych źródłach internetowych można jeszcze takie informacje znaleźć.

Aktualnie (od 2022 r.) najnowsze badania pokazują, że jąkanie jest to cecha mowy, która pod wpływem czynników neurofizjologicznych, genetycznych, lingwistycznych lub biologicznych może w mniejszym lub większym stopniu towarzyszyć nam podczas aktu mowy.

Skoro mowa o cesze – po co do logopedy?

Temat ten w dalszym ciągu dotyczy procesu komunikacji w związku z tym warto by przyjrzał się temu specjalista. Bywa niestety tak, że dzieci lub dorośli w obliczu różnorodnych reakcji najbliższego środowiska wpadają w pułapki tj.: unikanie pewnych słów i sytuacji komunikacyjnych. Rezygnują z wyrażania swoich uczuć, potrzeb czy własnego zdania. Bywają też sytuacje doświadczania lęków komunikacyjnych czy to w miejscu pracy jeśli mówimy o dorosłych czy to w grupie rówieśniczej a czasem nawet i rodzinnej. Brak wsparcia ze strony specjalisty i najbliższego otoczenia może doprowadzić do niechęci i odczuwania ogromnego ciężaru w rozmowach z innymi ludźmi.

Reagowanie na jąkanie powinno ograniczyć się do bezzwłocznej wizyty u przeszkolonego w tym temacie terapeuty: logopedy, neurologopedy i/lub psychologa. W przypadku małych dzieci istotne jest, aby ustalić czy objawy niepłynności mogą mieć tendencje do utrzymania się i ewentualnego nasilania czy też wycofania.

Czynniki ryzyka jąkania:

– Wiek

– Płeć

– Historia jąkania w rodzinie

– Obecność innych problemów rozwojowych

– Poziom zaniepokojenia dziecka i/lub rodzica

– Okres utrzymania się objawów przez dłuższy czas.

Objawy jąkania:

– Powtórzenia głosek (np. K-k-k-kubek);

– Powtórzenia sylab (np. ku-ku-ku-kubek);

– Powtórzenia wyrazów (np. Mam, mam, mam);

– Prolongacje (np. Sssssanki)

– Bloki (cicha pauza, gdy dźwięk się nie pojawia)

– Widoczne objawy z napięciem mięsniowym (dodatkowe ruchy w obręnbie głowy, ramion, zmiana natężenia głosu).

Podsumowując głównym celem terapii jest oszacowanie w jakim stopniu jąkanie wpływa na rozwój prawidłowej komunikacji u dziecka i jej przebiegu u osoby dorosłej za pomocą odpowiednich metod i technik. Wdrożenie logopedy do pracy nad jąkaniem, niedokańczanie zdań za osobę doświadczającą jąkania i nieprzejmowanie się sposobem w jaki ktoś się wypowiada to najlepsze trzy kroki do udanej komunikacji i relacji.